تعمیر توربین گیربکس (مبدل گشتاور)
توربین گیربکس یا مبدل گشتاور، یک کوپلینگ هیدرولیکی است که بین موتور و گیربکس اتوماتیک قرار دارد. خرابی این قطعه به طور مستقیم بر شتاب، مصرف سوخت و نرمی تعویض دنده تأثیر می‌گذارد و نیاز به بررسی و تعمیر توربین گیربکس تخصصی دارد.
علائم حیاتی خرابی توربین گیربکس اتوماتیک
توربین از سه بخش اصلی پمپ، توربین و استاتور تشکیل شده است که هرگونه نقص در اجزای داخلی یا قفل شدن کلاچ داخلی آن، علائم مشخصی را در عملکرد خودرو ایجاد می‌کند.
مشکلات عملکردی و لرزش
- لرزش در سرعت‌های متوسط (حدود ۴۰ تا ۹۰ کیلومتر بر ساعت): این لرزش معمولاً به دلیل نقص در عملکرد کلاچ قفل‌کننده (Lock-up Clutch) داخل توربین ایجاد می‌شود. در این حالت، کلاچ به درستی درگیر یا آزاد نمی‌شود و لرزشی شبیه به رانندگی روی جاده‌های ناهموار حس می‌شود.
- افزایش دور موتور (RPM) غیرعادی: در هنگام شتاب‌گیری یا شروع حرکت، دور موتور به طور ناگهانی بالا می‌رود اما خودرو شتاب لازم را ندارد. این مشکل نشان‌دهده لغزش توربین و عدم انتقال کامل گشتاور است.
- تأخیر در شروع حرکت و کاهش شتاب: اگر در ابتدای حرکت یا در سربالایی‌ها، خودرو سست و ضعیف عمل کند و شتاب‌گیری با تأخیر همراه باشد، احتمالاً توربین به خوبی گشتاور را افزایش نمی‌دهد.
- داغ شدن بیش از حد گیربکس: توربین در صورت کارکرد نادرست، گرمای زیادی تولید می‌کند. بالا رفتن دمای روغن گیربکس (که معمولاً با نشانگر دمای بالای گیربکس یا بوی سوختگی روغن همراه است)، یک هشدار جدی محسوب می‌شود.
نشانه‌های صوتی و ظاهری
- صداهای غیرعادی (تق‌تق یا زوزه): شنیدن صدای تق‌تق، زوزه یا خرد شدن از ناحیه گیربکس، می‌تواند ناشی از شل شدن پیچ‌های اتصال توربین به فلایویل یا خرابی بلبرینگ‌های داخلی توربین باشد.
- نشت روغن (روغن‌ریزی پشت پمپ): اگر از محل اتصال گیربکس و موتور روغن‌ریزی مشاهده شود، ممکن است کاسه نمد پمپ روغن به دلیل لقی بیش از حد توربین آسیب دیده و باعث نشت شده باشد.
فرآیند تخصصی تعمیر توربین گیربکس
تعمیر توربین گیربکس (Torque Converter Repair) یک کار بسیار تخصصی است که نیازمند ابزارآلات مخصوص و مهارت بالای تعمیرکار است، زیرا هرگونه اشتباه در بالانس یا جوشکاری مجدد، منجر به لرزش‌های شدید و آسیب کلی به گیربکس خواهد شد.
مراحل عیب‌یابی و ترمیم توربین
- باز کردن گیربکس: توربین در قسمت جلوی گیربکس (پشت موتور) قرار دارد، بنابراین برای دسترسی به آن، باید گیربکس به طور کامل از روی خودرو باز و پیاده‌سازی شود.
- تخلیه و برش توربین: توربین برای تعمیر باید از طریق جوشکاری برش داده شود تا دسترسی به قطعات داخلی آن (پمپ، توربین، استاتور و کلاچ قفل‌کننده) ممکن شود.
- بررسی و تعویض قطعات داخلی:
- بررسی کلاچ قفل‌کننده (Lock-up Clutch): اگر لرزش در سرعت‌های ثابت گزارش شده باشد، صفحات کلاچ بررسی و در صورت نیاز تعویض می‌شوند.
- بررسی بلبرینگ‌ها و استاتور: بلبرینگ‌های ساییده یا استاتور قفل شده (Stator) تعویض می‌شوند.
- بررسی پمپ و توربین: پره‌های داخلی و دهانه پمپ روغن برای جلوگیری از لقی و نشت روغن بررسی و در صورت نیاز تراشکاری و ترمیم می‌شوند.
- جوشکاری و بالانس دینامیکی: پس از مونتاژ قطعات داخلی، توربین با دستگاه‌های مخصوص به دقت جوشکاری و سپس برای اطمینان از حذف هرگونه لرزش در دورهای بالا، عملیات بالانس دینامیکی روی آن انجام می‌شود.
- نصب و راه‌اندازی: توربین تعمیر شده به همراه تعویض کامل فیلتر و روغن گیربکس (که معمولاً به دلیل خرابی توربین آلوده شده است) نصب و گیربکس به خودرو بسته می‌شود.
توصیه مهم: رانندگی با توربین خراب می‌تواند ذرات فلزی و آلودگی را وارد روغن گیربکس کرده و باعث خرابی “ساعت گیربکس” و دیگر اجزای حساس شود. لذا، به محض مشاهده علائم، مراجعه به تعمیرگاه تخصصی ضروری است.
